O federalismo morreu. E a democracia ?
- Detalles
- Publicado o Domingo, 30 Setembro 2012 11:50
Xoán Hermida
Son dos que ten defendido durante anos a proposta federalista (asimétrica) como formula que servira para avanzar no autogoberno das nacións que compoñen a realidade do Estado Español e a súa vez preservar os niveis de redistribución da riqueza e do benestar social.
Solución federal ou confederal, xa que en lexislación comparada moitas veces a diferenza non esta no nivel de autogoberno do que esta se dota senón na orixe do propio proceso: se vai desde o centralismo cara á descentralización ou viceversa.
Alguén poderá dicir, con razón, que o modelo autonómico na súa lectura máis aberta conten rascos federalizantes, pero do mesmo xeito terá que aceptarse que o modelo saído da transición choca e fai augas en dous aspectos fundamentais:
O primeiro é que para ser federal (ou confederal) debería partir da residencialización da soberanía nas nacións e non no estado, nas partes e non no todo, e estas froito dun acordo federal cederían aquelas funcións lexislativas ou executivas que considerasen;
O segundo, ligado co primeiro, concernente en definir quen son os entres que se federan. E aquí o modelo saído da transición é puro artificio. Non son as nacións do estado as que conforman a estrutura territorial do mesmo, senón tamén unha cantidade de rexións administrativas herdadas dun modelo territorial do franquismo, superposto ao modelo provincialista decimonónico.
Así que sería moi difícil a día de hoxe decidir quen se federa e como, coa conseguinte problemática de retirar as competencias actuais a rexións que non formaran parte deste proceso federal constituinte, que non teñen conciencia de colectivo nacional pero que non estarían dispostos a devolver competencias hoxe adquiridas.
A posibilidade federal morreu desde o momento que a forza chamada a liderar esa bandeira, o PSOE, non o fixo e pactou coa dereita os termos xurídicos e políticos dun estado neocentralista e uniformizador durante o breve goberno de Calvo Sotelo e os primeiros anos dos gobernos de Felipe González (todo iso tendo o fantasma do golpismo como elemento disuasivo para aqueles que reclamaban máis descentralización).
Foi o único dirixente realmente federalista, Pascual Maragall, quen convenceu ao PSOE da posibilidade da senda federal vía reforma estatutaria, e foi precisamente a frustración causada polos recortes á modificación do Estatut de Catalunya, os que enterraron de vez a vía federalista coma solución de vertebración para un Estado Español plural.
Chegados a este punto a única solución pasa por apostas soberanistas que teñan modelos de cooperación política desde a existencia de mecanismos de estado propio.
Iso é a independencia? Si, iso é a independencia pero entendendo que o modelo ‘estado-nación’ xurdido a finais do século XVIII e inicios do século XIX entraron en crise e que vivimos nun mundo global onde existen interseccións económicas e políticas que fan inviable un modelo de estado independente como o de hai medio século.
Debemos partir da soberanía cívica, da soberanía colectiva como persoas que se expresa en soberanías estratéxicas sexan estas enerxética, alimentar, cultural,… para conformar espazos de co-soberania, tal como xa apuntaba o coñecido como ‘plano Ibarretxe’ no seu día.
A crise esta sendo unha escusa para que a dereita lance un discurso ideolóxico recentralizador, ocultando que a débeda fundamental é privada e que a pública concentrase fundamentalmente no estado e nos concellos. Cabe recordar que os países rescatados ou por rescatar como Grecia, Portugal, Irlanda ou Italia non son precisamente estados descentralizados senón todo o contrario. A súa crise, igual que a nosa, non ten que ver co modelo político administrativo territorial senón cun modelo económico baseado na dependencia oligopólica e no capital especulativo.
Cada vez parece máis evidente que a crise non é soamente económica, senón tamén política, e sitúa con forza o fin dun ciclo. O esgotamento de armazón xurídico-político xurdido na transición e que estivo tutelado por forzas ‘fácticas’ moi poderosas que impediron ir mais aló.
Agora toca ir máis aló. Como federalista convencido creo que a solución vai ser outra xa que o tempo da España federal esgotouse ao tempo que desaparecía o tripartito catalán.
Desexemos que os españois estean preparados para darlle a benvida ao novos estados catalán e vasco de xeito civilizado, pois niso xóganse (xogámonos) tamén a calidade da súa (nosa) futura democracia.
Polos comportamentos que nos últimos días están a ter os nosos gobernantes todo parece indicar que queren converter un problema político nun problema de orde público.
Nestes días que tanto se recorda o espírito da transición a dereita parecese cada día máis ao chamado ‘bunker’ do réxime. Para mal non se albiscan forzas reformistas nun goberno que cada día parecese máis a un réxime.
Podese ler tamén en Praza Pública http://praza.com/opinion/574/o-federalismo-morreu-e-a-democracia/
